Etnologia.pl

Etnologia | Kultura | Antropologia

O serwisie
Zadaniem, jakie stawiamy przed sobą, jest uwolnienie etnologii z jej akademickiej niedostępności; wykazanie, jak daleko i szeroko poza mury uczelni może sięgać ...
czytaj...

Etnologia.pl poleca

Robert Young
Postkolonializm
Young dokonuje przeglądu kulturowych, społecznych i ...

Etnologiczne spojrzenie na rzeczywistość

Serwis etnologiczny

Świat

Shinto w Kraju Kwitnącej Wiśni.



Japonia to kraj, w którym dominują dwa systemy religijne - buddyzm i shintoizm. O ile buddyzm wywołuje pewne skojarzenia w naszych umysłach, o tyle shinto - niekoniecznie. Przyjrzyjmy się zatem religii, którą wyznaje prawie 50% Japończyków.

Shinto (lub sindo) to "droga bóstw". Jest to rdzennie japońska religia, charakteryzująca się wiarą w niezliczoną ilość bóstw (kami), które razem z ludźmi zamieszkują ziemię. Święte Księgi Japończyków (Kojiki i Nihongi) podają, że jest ich ponad 8 milionów. Bóstwa te, z jednej strony są uosobieniem sił przyrody, a z drugiej - opiekunami wszelkich aspektów życia człowieka. Co ciekawe, kami nie posiadają takiej mocy, jak bogowie innych religii - nie zapewniają człowiekowi zbawienia duszy po śmierci. Są one przewodnikami ludzi w życiu doczesnym i tego właśnie oczekują od nich wyznawcy. Po śmierci każdy shintoista staje się jednym z kami.

Niewątpliwie idea mnogości tych duchowych bytów jest następstwem poczucia pewnej świętości natury i życia. Niemniej, shinto to stricte narodowa religia - boskim patronem Japończyków jest cesarz, na którym oprócz obowiązków politycznych, spoczywają również powinności związane z wykonywaniem rytuału.

Shinto jest religią, datującą swe początki na czasy epoki Yayoi (ok. 300 r. p.n.e. - ok. III w. n.e.). W Japonii znajdują też swoje odzwierciedlenie ślady innych systemów religijnych, ta-kich jak; buddyzm (od IV w.), konfucjanizm i taoizm (od VI w.) oraz chrześcijaństwo (od XVI w.).

Specyficznym rysem religii shintoistów jest zupełny brak teologii oraz kodeksu etycznego, co może wydawać się niezrozumiałe z punktu widzenia Europejczyka. Zdaniem podróżnika Włodzimierza Fenrycha "Wszelkie spekulacje na temat natury bóstw uważane są za niedopuszczalną niedyskrecję" ( W. Fenrych Czarka gorzkiej herbaty, czyli szkice o sztuce Japonii, www.geocities.com).

Jaka jest zatem moralność Japończyków? Co stanowi ich drogowskaz w życiu? Otóż Japończycy żyją w głębokim przekonaniu o "wewnętrznej czystości" serca. Zgodnie z tą myślą, każdy shintoista po prostu wie, co jest słuszne, a co nie.
Obowiązkiem shintoisty jest modlitwa (do duchów, bóstw, przodków) oraz celebrowanie rytuału w świątyni. Modlitwa jest kwestią bardzo indywidualną, ponieważ to od człowieka zależy, jak będzie ona wyglądała. Nie ma również wyznaczonego z góry czasu, w którym należy przyjść do świątyni. Leży to wyłącznie w gestii wyznawcy. Ściśle określone są natomiast zasady dotyczące czystości w świątyni. Ten wymóg przekłada się jednocześnie na czystość rytualną, ponieważ każdy shintoista przed wejściem do świątyni (lub przed modlitwą), zobowiązany jest do symbolicznej ablucji.
Generalnie rzecz biorąc, zagadnienie rytualnego oczyszczenia ma znaczenie zasadnicze dla Japończyków. Dotyczy czystości zarówno w sensie materialnym, jak i rytualnym (człowiek mający kontakt ze śmiercią, chorobą lub krwią ulega skalaniu), a znajduje swoje uzasadnienie już na płaszczyźnie mitologicznej.

Każda świątynia shintoistyczna jest miejscem, w którym wyznawcy modlą się, tańczą oraz składają ofiary. Przeważnie jest poświęcona któremuś z lokalnych bóstw. Świątynia musi składać się z 5-ciu elementów, są to: tori - brama wiodąca do sanktuarium, sando - wysypana białym żwirem kręta ścieżka, temizuya - naczynie na wodą służące do rytualnej ablucji, gohei - "drewniany podstawek z zawieszonymi na nim, złożonym w charakterystyczny zygzak papierem - jest to znak obecności bóstwa" (W. Fenrych Czarka...) oraz shintai - relikwie symbolizujące bóstwa.

Istotną kwestią, specyficzną dla shinto, jest nacjonalistyczny charakter tej religii. W myśl tejże koncepcji, Japonia jako naród jedyny została stworzona przez niebiańskie bóstwa. Teoretycznie więc, shinto to religia wyłącznie Japończyków. Czy na pewno? Wybitny religioznawca z Uniwersytetu Jagiellońskiego, dr Wiesław Bator, twierdzi, iż "Shintoizm jest typową religią narodową, a więc w zasadzie nie ma shintoistów nie - Japończyków. Ponieważ jednak w obecnym zglobalizowanym świecie są różne mody, nie można wykluczyć, że pewna ilość Europejczyków i Amerykanów czuje się shintoistami i Japończykami z wyboru". Natomiast na pytanie o ilość shintoistów wśród Japończyków, dr Bator odpowiedział: "Trudno to określić, bo Japończycy bardzo niechętnie odpowiadają na to pytanie. Ponieważ są oni tradycjonalistami sądzę, że prawie każdy Japończyk jest w duchu shintoistą". Zdumiewający jest fakt, że to właśnie w jednym z najbardziej rozwiniętych krajów na świecie, obok rozmaitych symboli ewolucji technologicznej i przemysłowej, znajdują się również te, które świadczą o wierze w miliony bóstw i duchów oraz skuteczność magicznych praktyk.

Typowo shintoistycznym rysem jest przyporządkowywanie określonych bóstw do nawet najbardziej wymyślnych i zaskakujących obszarów działalności. Chinju-no-kami są to bóstwa związane z określonym położeniem geograficznym. Każdy shintoista zmieniając mieszkanie lub dom, odprawia rytuał ku ich czci i prosi o przychylność dla budowniczych albo, co ciekawe, "zaprasza" kami, które są już opiekunami innych miejsc i proponuje zmianę lokum.

Kappy to shintoistyczne bóstwa rzek i jezior. Na ogromnej ilości wyobrażeń, przedstawia się je jako istoty łączące w sobie cechy dziecka, kota, żaby i małpy. Bywają bardzo złośliwe, nawet do tego stopnia, że usiłują topić ludzi. Aby nie dawały upustu swoim mającym nieraz brzemienne skutki psotom, należy je przekupić. Ponieważ kappy lubią ogórki, wrzuca się je do wody i w ten sposób uzyskuje ich przychylność.

Źródła:
1. Marcin Siudak, Shinto - droga bóstw, w: http://www.japonia.org.pl/
2. Włodzimierz Fenrych, Czarka gorzkiej herbaty, czyli szkice o sztuce Japonii, w: http://www.geocities.com/
3. Dorota Hałasa, Japońska droga bóstw, w: http://www.gazeta.jp/
4. Leksykon Bogowie, demony, herosi, pod red. Z. Pasek, Kraków 1997



Komunikaty

Serwisy powiązane tematycznie

Etnologia.pl

© Copyright Etnologia.pl 2006-2019 | Design: MediaGroup.pl | Zasady współpracy: Regulamin | Administrator: Kontakt